Saç hayat boyu “gerileme ve yenilenme” döngüsünü tekrar eden mini bir organdır. Bu döngü anajen, katajen, telojen ve eksojen olarak adlandırılan evrelerden oluşur.
Anajen evre hızlı büyüme evresidir ve 2-6 yıl arasında sürer. Bu evrede; çıkıntı bölgesinde yer alan epitelyal kök hücrelerin aşağıya doğru göç ederek önce geçici çoğalan hücreleri oluşturması ve ardından matriks keratinositlerine dönüşerek kıl folikülü epitel tabakalarını oluşturması gözlenir.
Ananen evrenin oluşumuna sebep olan moleküller
Wnt/beta-catenin sinyali
BMP antagonistleri (Noggin) ve Shh sinyalleri
IGF-1, VEGF ve HGF
Vitamin D reseptörü, Hairless ve retinoik asit reseptörleridir
Katajen evre; apoptoz aracılı hücre ölümü görülen gerileme evresidir ve yaklaşık 2-3 hafta sürer. Bu evrede; kıl folikülünün 2/3 alt bölümü hızla gerilerken, matrikste, iç kök kılıfında ve dış kök kılıfında bulunan keratinositler apoptoz ile ölürken, çıkıntı bölgesindeki kıl folikülü kök hücreleri hücre ölümünden kaçarlar. Kıl şaftında hücre ölümü gerçekleşmesi ile birlikte, kıl folikülü boyutu azalır, kısalır ve böylece dermal papilla kıl folikülünün kök hücrelerini içeren çıkıntı bölgesine yakınlaşır. Dermal papilla çıkıntı bölgesine ulaşamaz ise kıl folikülü döngüsü durur ve kıl folikülü kaybedilir.
Katajen evrenin en önemli indükleyicilerinden birisi FGF5’tir. FGF5 geni eksik farelerde anajen evre uzar ve angora tipte saç fenotipi gözlenir20. FGF5’e ek olarak TGFbeta1, interlökin-1beta, nörotropinler (NT3, NT4, BDNF), BMP274 ve TNF-alfanın katajen evreyi indüklediği bilinmektedir
Katajen evrenin tamamlanmasından sonra, kıl folikülü göreceli olarak sessiz olarak tanımlanan ve saçlı deride yaklaşık 3 ay süren telojen evresine girer. Bu evrede hücrelerin çoğalması ve biyokimyasal aktiviteleri diğer evrelere göre düşüktür. Bir önceki döngüden kalan eski kıl şaftı (club) folikülden atılır.
Telogen evrenin sonunda telogen folikülden kıl saftının atıldığı, proteolitik süreçlerin eşlik ettiği eksojen evre ile kıl folikül döngüsü tamamlanır.
Normal sağlıklı insanlarda mevcut saçların %80-85 i ananen evrede iken %10-15 ise telogen evrede dir.